آموزش سنتور کرج

آموزش سنتور در کرج در آموزشگاه موسیقی ملودی. در ادامه توضیحاتی در سازشناسی ارائه می شود.

آموزش سنتور و ساز شناسی سنتور

در صورتی که با تلفن همراه وارد شدید، جهت اجرای فایل صوتی بر روی listen in browser بر روی ابزار صوتی در پایین اشاره نمایید

کلاس سنتور و ساز شناسی

آموزش سنتور کرج ساز شناسی سنتور : برگرفته از کتاب فرهنگ سازها نوشته حسینعلی ملاح/” سنتور سازی است از خانواده آلات موسیقی رشته ای مطلق. سابقه تاریخی این ساز به روزگاران بسیار دور می رسد. به آن روزگارانی که خیزران میان تهی چنگ از صورت کمانی در می آید و نخست استوانه ای میان تهی از چوب یا نی قطور می شود که اطراف آن را تارهایی بسته اند. خرک هایی دارد و با انگشتان دست نوازنده آن تارها به نوا در می آید. این ساز هنوز هم در میان اهالی بومی ماداگاسکار رایج است و والیها valiha نام دارد.

آموزش سنتور در کرج در آموزشگاه موسیقی ملودی زیر نظر استاد روزبه میرزایی

کاسه ساز

سپس به مرور زمان این محفظه طنینی استوانه گونه مسطح می شود. همان تارها و همان خرک ها بر سطح جعبه ای استوار می گردند و با مضرابی چوبی به صدا می آیند. لاووآ در تاریخ موسیقی می نویسد: باستان شناسان سازی را از تمدن آشور به ما نشان می دهند که سخت پیچیده و نامشخص است. نام این ساز آسور یا نبله nable  است که هم اکنون توسط کولیها با نام تیمپانون کولیها نواخته می شود. سازی است که سیم های نه گانه آن بر یک جعبه کشیده شده است.

آموزش سنتور کرج

کتیبه های سنتور

نوازنده این ساز را در برابر خود می نهد و به وسیله دو مضراب کوچک سیم ها را به ارتعاش در می آورد…در شوش نقشی به دست آمده که یک رب النوع آشوری موسوم به آستارته یا ملیتا را نشان می دهد که سرگرم نواختن سازی از همین نوع است…سازهای بسیاری از عبری ها به دست آمده است که تفاوت چندانی با سازهای مصری و آشوری ندارند. مشهورترین این سازها عبارتند از کینور – نبل nebel و آسور.

آموزش سنتور

در همین جا مناسب است که به خاطر واژه کینور که همان کنار یا سنتور ایرانی است جمله ای از یک متن پهلوی مربوط به عصرر ساسانی موسوم به خسرو وریدک که نام سازهای متداول در آن روزگار در آن ذکر شده است نقل شود:”…به چنگ – ون – بربط – تمبور کنار و هر سرود و چکامه و نیز پتواژه گفتن و پای بازی کردن استاد مردمم” که در ترجمه کریستن سن در ایران در زمان ساسانیان نوشته شده است:”سنتور موسوم به کنار”

واژه سنتور

سرانجام به روزگاری می رسیم که جعبه طنینی این ساز شکل ذوزنقه پیدا می کند و نزد قوم یهود پسانتر نامیده می شود. همین ساز با همین نام در قرن 12 میلادی از مشرق زمین به غربیان معرفی می گردد و نام پسالتریون به خود می گیرد. تردیدی نیست که اعراب نیز از همین قوم این ساز را اخذ کرده اند و بر آن نام سنطیر نهاده اند چه اینکه در فرهنگ المنجد آمده است:”السنطیر و السنطور آله طرب کالقانون اوتارها من نحاس” یعنی: سنطیر یا سنطور سازی است شبیه به قانون که دارای سیم هایی از جنس مس است.

آموزش سنتور کرج

سنتور ایرانی

چنانکه یاد شد ایرانی ها پیش از نفوذ اسلام با این ساز آشنا بودند و به آن کنار می گفتند[در متون مختلف تاریخی به سبقه تاریخی سنتور و نیز تکامل این ساز اشاره های بسیار شده است و متاسفانه بنا به مفروضات غیر علمی و نظریاتی که اقدم نسخ آن و نیز منبع آن مشخص نیست ساخت سنتور را به فارابی نسبت می دهند که این نظریه به هیچ عنوان صحت نداشته و تنها می توان گفت که شاید فارابی نظریاتی بر سنتور داشته است] در دوران اسلامی است که به تدریج ساختمان این ساز رو به کمال می نهد و سنتور نامیده می شود. “آموزش سنتور کرج در آموزشگاه موسیقی ملودی”

ابعاد سنتور

سنتوری که در روزگار ما در ایران نواختنش رایج است جعبه ای است ذوزنقه شکل که دارای ضلع طویل آن هفتاد تا یکصد سانتیمتر و درازای ضلع کوچک آن 30 تا 40 سانتیمتر و دو ضلع اطراف آن حدود 35 تا 40 سانتیمتر و ارتفاع جعبه طنینی آن 5 تا 10 سانتیمتر است. چوبی که برای ساختن سنتور به کار می رود بیشتر از چوب درخت گردو و احتمالا فوفل است.

گل های سنتور

روی صفحه برین سنتور دو سوراخ به شکل گلهای هشت پر تعبیه شده که مخصوص انعکاس صوت است.[در حال حاضر نظریه گل های سنتور که برای رزونانس و یا انعکاس صدا و مختص صدا دهی ساز است کاملا رد شده و گل های سنتور هیچ ارتباطی با صدادهی ساز ندارد] تعداد 72 رشته سیم دارد که هر چهار سیم بر روی یک خرک قرار می گیرد. یعنی هر چهار رشته سیم معرف یک نغمه یا یک نت است.

آموزش سنتور کرج

جنس سیم های سنتور

جنس سیم ها از فلز و ضخامت آنها یکسان است ولی رنگ و درازای آنها با یکدیگر تفاوت دارد. سنتور مجموعا 18 خرک دارد که 9 خرک برای سیم های سفید و 9 خرک برای سیم های زرد اختصاص داده شده است…. پشت خرک چون سیم ها کوتاه شده اند اصوات زیر صدای سیم های سفید را می توان با ضربه زدن به آنها به گوش رسانید. اخیرا بر تعداد خرک های سنتور اضافه شده و تعداد آنها به هر ردیف 12 خرک یعنی مجموعا 24 خرک رسیده است.

خرک های سنتور

خرک سنتور مانند زنگوله ای است که وارونه روی زمین قرار گرفته باشد. قسمت پهن و فراخ آن روی صفحه قرار می گیرد و قسمت فوقانی آن که سطح باریکی را تشکیل می دهد برای عبور سیم ها است و به خاطر آنکه فشار سیم ها روی چوب شیار ایجاد نکند مفتولی آهنی روی لبه کار گذاشته اند[این مفتول برای جلوگیری از ایجاد شیار نبوده و تنها برای حد جسم سخت جهت ارتعاش مطلوب سیم تعبیه شده است. لازم به ذکر است با توجه به حفظ نوشته های منبع عین جملات ذکر شده و در صورت ایراد و نقد داخل کروشه مطلب اصلاحی ضمیمه می گردد]

ارتفاع خرک های سنتور

ارتفاع خرک ها معمولا یک سانتیمتر و نیم است. سیم ها از یک طرف به سیم گیر که عبارت از میخ هایی است ثابت که بر دیواره چپ سنتور کار گذاشته شده متصل هستند و از طرف دیگر یعنی بعد از گذشتن از روی شیطانک و خرک ها به گوشیها وصل می شوند. گوشی ها از فلز تهیه شده اند. قسمتی که به شکل استوانه است در داخل دیواره سمت راست سنتور کار گذاشته شده و قسمت خارجی آن چهار پهلو است. آلتی که برای کوک کردن یا گرداندن گوشی ها تهیه شده نیز مانند آچار بوکس چارپر است که سرگوشی درون آن قرار می گیرد و بنابر اراده نوازنده به گردش در می آید.

آموزش سنتور کرج

شیطانک بخشی است که سیم ها بلافاصله بعد از سیم گیر و گوشی ها روی آن قرار می گیرند…. سنتور دو شیطانک دارد که یکی در منتهی الیه جانب راست صفحه و یکی دیگر در منتهی الیه جانب چپ صفحه کار گذاشته شده است…. روی این شیطانک ها مفتول …قرار گرفته است.

کوک سنتور

کوک سیم ها به دو طریف صورت می گیرد: یکی به وسیله گوشی ها و دیگری با جابجا کردن خرک ها. سنتور با دو مضراب چوبی نواخته می شود. شکل و ساختمان این دو مضراب در هر ناحیه متفاوت است. مضراب را در ایران معمولا از چوب درخت توت یا شمشاد می سازند. شکل آن هم با اندک تفاوت مانند کلمه سند است. حلقه ن در انگشت نوازنده قرار می گیرد و دنباله آن که مانند س است و طول آن حدود 20 سانتیمتر است به سیم ها می خورد.

نمد مضراب سنتور

اخیرا برای اینکه طنین سیم ها کمتر شود به منتهی الیه مضراب ها یعنی محلی که به سیم ها ضربه وارد می کند نمد می پیچند…. ساز سنتور در پاره ای از جمهوری های شوروی سابق مانند ارمنستان و گرجستان رایج است و برای اینکه بتوان از این ساز در ارکستر استفاده کرد و یا گروه چهار صدایی از این ساز تشکیل داد تغییراتی در ساختمان یعنی حجم و جنس سیم های ساز داده اند و پدالی تعبیه کرده اند که حکم پدال صدا خفه کن پیانو  را دارد و از انعکاس ارتعاشات بی قاعده سیم ها جلوگیری می کند…

آموزش سنتور کرج

سنتور و ارکستر

اخیرا در ایران نیز برای استفاده بیشتر در ارکستر دو نوع سنتور به نام های سنتور کروماتیک و سنتور باس ساخته شده است. در سازهای ملی آمده است:” در کاراه ساز سازی کنسرواتوار تهران دو نوع سنتور یکی سنتور کروماتیک و دیگری سنتور با صدای بم ساخته شده است که در سنتور کروماتیک علاوه بر خرک های معمولی هفت خرک اضافی نیز تعبیه شده است که در نتیجه قسمتی از صداها حالت کروماتیک توام با صدای ربع پرده پیدا کرده است. سنتور با صدای بم این نوع سنتور بزرگتر از سازهای معمولی است… و نت های این نوع سنتور را بر روی کلید فای خط چهارم می نویسند.”

آموزش سنتور کرج

سنتور و ناصرالدین شاه

… بی لطف نیست که در اینجا از ساعتی یاد شود که در زمان ناصرالدین شاه ساخته اند و در درون آن ساعت سنتوری کار گذاشته اند که در راس هر ساعت به طور خودکار نغمه ای می نواخته است ساسان سپنتا در کتاب جنبه های هنری و تخصصی ساعت در ایران نوشته است:” احمد خواجه ساعتی مخصوص ناصرالدین شاه سااخته بود و ساخت و کار آن را طوری طراحی کرده بود که در واقع معین مضراب های مکانیکی درون ساعت روی سنتوری که داخل جعبه ساعت نصب شده بود می نواخت و کوک آن سنتور طوری تنظیم شده بود که انگار دستگاه ماهور به گوش می رسید…

ساعت کاخ گلستان

من چندی بعد از این ساعت در کاخ گلستان بازدید کردم ساعت قدی بود به ارتفاع تقریبی یک متر و نیم که جعبه چوبی آن به سبک عهد قاجار با گل و بته نقاشی تزیین یافته بود. اگرچه به هنگام بازدید معاینه سنتور داخل آن ساعت برای من میسر نشد ولی گویا کوک آن سنتور و تنظیم ضربات مضراب های داخل ساعت به دست مرحوم میرزا محمد صادق خان سرور الملک رهبر نوازندگان عصر ناصری…انجام گشته است”

از ویدئوهای زیبای آموزشگاه موسیقی ملودی در کانال تماشا نیز دیدن نمایید

از اساتید آموزشگاه موسیقی ملودی بیشتر بدانید

درباره ما