عود
آموزش عود کرج
آموزش عود در کرج در آموزشگاه موسیقی ملودی. در ادامه توضیحاتی در مورد ساز شناسی ارائه می شود.
آموزش عود و ساز شناسی عود
در صورتی که با تلفن همراه وارد شدید، جهت اجرای فایل صوتی بر روی listen in browser بر روی ابزار صوتی در پایین اشاره نمایید
کلاس عود و ساز شناسی
عود در کشورهای مختلف نواخته میشود لذا از همین باب سازشناسی عود در بخش سازشناسی ملل نیز گنجانده شده است
بربط ظاهرا نام ایرانی همان سازی است که اعراب کاسه آن را با چوب یعنی “عود” پوشانده اند” تاریخ موسیقی خاور زمین نوشته هنری جرج فارمر ترجمه بهزاد باشی.به نقل از کتاب فرهنگ موسیقی ایران/ نوشته بهروز وجدانی—
“لمک بن قابیل بن آدم عود را وضع کرد و او را عمر طویل بوده است” مقاصد الالحان عبدالقادر مراغی
آموزش عود کرج
فیثاغورث
“آورده اند که فیثاغورث روزی به بازارآهنگران رسید از کوفتن آهن با پتک بر روی سندان آوازی شنید.
مطبوع طبعش گردید، کمر همت استوار کرد و عود را وضع نمود هفت پرده بر او بست به عدد هفت کوکب بعد یکی از شاگردانش یک پرده برو علاوه ساخت به همین وضع بود تا عهد سلطان اویس.
چهار پرده دیگر بر او افزودند به عدد دووازده برج دوازده مقام در صورت بر او قرار دادند و 24 شعبه متلق به این مقام اختراع نمودند که هر دو شعبه بسته به یک مقام است” مجله موسیقی شماره 12 دوره سوم مرداد 1336 مقاله یحیی ذکاء در مورد رساله خواجه عبدالرحمان بن سیف الدین غزنوی
“اسحاق موصلی از پدرش چنین روایت کرده است:
کسی که عود ابن سریج را دیده بود نقل می کرد که از جنس عودهای ساخت ایران بود. ابن سریج اولین کسی بود که در مکه عود نواخت و نغمه های عربی را با آن اجرا کرد” الاغانی ابوالفرج اصفهانی- جلد اول ترجمه مشایخ فریدنی
آموزش عود کرج
از بخش بلاگ آموزشگاه موسیقی ملودی نیز دیدن نمایید
عود عزیزترین سازهای عربی امروز از ایران به دیار عرب برده شده است. مسعودی در کتاب مروج الذهب می گوید:
این ساز نزد ایرانی ها چنان کامل است که گویی رابطه ای بین سیم های آن و روح انسانی موجود است و هیجانی که نوازنده در شنونده ایجاد می کند همانا برگشت روح است به حالت طبیعی خود.
[در عرضه پژوهش موسیقی و اتنوموزیکولوژی به راحتی نمی توان بر اساس یک روایت سازی را به طور اخص مربوط به یک سرزمین دانست و این بخش نیاز به بررسی بسیار دارد. ” .–آموزشگاه موسیقی ملودی–]
“بربط و عود هر یک جداگانه به کشورهای اروپایی برده شده است”.
[لازم به توضیح است که ساختمان عود امروزی بزرگتر از بربط است و معمولا بربط در موقعیت جغرافیایی ایران کنونی(در مورد جنوب ایران باید با دیده تردید در این خصوص نگریست)
و عود در حوزه موسیقی عرب مورد اجرا قرار میگیرد–آموزشگاه موسیقی ملودی–]
بربط از طریق یونان در دوره های باستانی بنام ” باربیتوس”
و عود در زمان جنگ های صلیبی به کشورهای اروپایی برده شده و به نام ” لوت”
که شکل تحریف شده العود است شهرت فراوان یافت و چند قرن مورد توجه و استفاده مردم آن سرزمین بود.
آموزش عود کرج
از اساتید آموزشگاه موسیقی ملودی بیشتر بدانید
لوت را در اروپا تکمیل کردند و دامنه صدای آن را به سه اکتاو و نیم رسانیدند و الفبای مخصوصی برای آن وضع کردند و کتاب های زیادی درباره آن نوشتند و آهنگ های فراوانی برای آن ساختند” مهدی فروغ- مداومت در اصول موسیقی ایران.
“این ساز که در اصل همان بربط بوده از سازهای بسیار قدیمی است.
به اصطلاح قدما عود دارای چهار وتر[سیم] بوده و بعد وتر پنجمی هم به آن اضافه شده است.
در ابتدا وترهای عود فرد بوده ولی بعدها برای آن که صدای آن قوی تر شود هر یک از اوتار را جفت بسته اند.
[این مورد در سنتور کنونی نیز کاملا مشهود است که بر روی هر خرک 4 سیم بسته شده است چه برای صدا دهی و طنین بیشتر در ساز–آموزشگاه موسیقی ملودی–]
مانند سیم های زرد و سفید تار …اسامی اوتار از بم به زیر چنین بوده است: بم- سه تا(مثلث)- دوتا(مثنی)- زیر- حاد” خالقی- نظری به موسیقی بخش دوم
“عود از دسته آلات زهی مضرابی است”.
این ساز دارای جعبه طنینی بزرگ بوده که چوب ساخته شده است.
کلمه عود چون در عربی به معنی چوب است برای نامیدن این ساز مصطلح شده و آن را بدین جهت عود گویند چون روی جعبه طنین کاملا از چوب پوشیده شده است.
آموزش عود کرج
این چوب ها خیلی ظریف و با دقت ساخته می شوند. چوب های روی آن نیز منبت کاری می شوند. این ساز بسیار سبک و صدای آن بم و طنین دار است
پنج جفت سیم دارد که از راست به چپ صدای دو سل ر لا سل دارند. طرز انگشت گذاری عود را در اصطلاح قدما دستان می گفتند
و دستان ها را به نام انگشت ها موسوم می کردند. از این قرار:
مطلق(دست باز سیم ها بود)- سبابه- وسطی- بنصر- خنصر.
مضراب عود را از پر لاشخور درست می کردند…”شهمیری- صداشناسی موسیقی
از اینستاگرام آموزشگاه موسیقی ملودی نیز دیدن نمایید
عود یا بربط
“عود یا بربط سازی است ایرانی که گویا در اوایل اسلام به کشورهای عربی رفته و جانشین سازی به نام “مِزهَر” شده است.
ظاهرا اعراب سازی شبیه عود داشته اند که سطح آن را با پوست بز می پوشاندند و چون به ساز ایرانی بربط دست یافته اند که سطح این ساز چوبی بوده آن را عود نامیدند…
عود در اندازه های مختلف ساخته شده که اندازه معمول متداول همان عودهای ساخت ایران است و به بطور کلی بزرگ یا کوچک بودن ساز در نوازندگی اشکال یا تسهیلاتی به وجود نمی آورد.
عود کشور های عربی
عودهای ساخت کشورهای عربی دارای کاسه ای بزرگ و عودهای ترکیه کوچک و عودهای ایران در اندازه متوسط می باشد.
با توجه به صدای گرم و جذاب آ« به خوبی قابل استفاده در موسیقی سنتی ایران و به ویژه برای تکنوازی آوازها و گوشه های ( تعریف گوشه ) اصیل ایرانی است.
عود سازی است با صدای بم و دلنشین و به علت وسعت کم صدا که جمعا دو اکتاو استباید نوازنده دقت و سلیقه بیشتری از خود نشان دهد تا در نواختن آن موفق گردد” منصور نریمان- شیوه بربط نوازی
به نقل از کتاب دایره المعارف موسیقی کهن ایران نوشته مهران پورمند—” عود سازی زهی است که شکل آن در اصل شبیه بربط بوده است.
شکم این ساز بسیار بزرگ و گلابی شکل است و دسته آن بسیار کوتاه است به طوری که قسمت بیشتر طول سیم ها در امتداد شکم قرار گرفته است…
آموزش عود کرج
سیم عود
عود دارای 10 سیم یا 5 جفت سیم است که سیم های جفت همصدا با هم کوک می شوند و بدیهی است که هر یک از سیم های ده گانه یک گوشی
[جایی که سیم به آنجا متصل شده و جهت کشسانی سیم برای کوک کردن مورد استفاده قرار می گیرد–آموزشگاه موسیقی ملودی–] مخصوص به خود دارند.
عود از اخلاف بربط است.
دوره اسلامی
در دوره اسلامی شکل این ساز در نواحی شمال شرقی به این صورت در آمده که سر آن که به جای گوسی های ساز است به صرف عقب برگشته و کاسه آن از پوست پوشیده شده است.
عود در ساهنامه
عود در شاهنامه سازی رزمی و بزمی است. مسعودی مورخ عرب در کتاب مروج الذهب در شمار اسباب موسیقی که ایرانیان زمان ساسانیان می نواخته اند نخست عود را نام می برد…
مسعودی از قول ابن خرداد به می نگارد که روزی المعتمدبالله از او نا مخترع عود را می پرسد جواب می دهد: در روایات بسیاری که در این باب وجود دارد اختراع آن منسوب به لامک بن منو شلغ است.
شناخت ساز
[ لازم به ذکر است که ساز مورد اختراع قرار نمی گیرد بلکه در پژوهش موسیقی و رشته های انشعابی آن از جمله اتنوموزیکولوژی و اللخصوص در بحث جامعه شناسی،
ساز مرتبط با قومیتی خاص و یا حوزه موسیقیایی خاصی است که به مرور زمان و بر اساس موقعیت جغرافیایی و بسیاری مسائل دیگر از این دست به تکامل رسیده و یا تغییر شکل می دهد
و اگر شخصی سازی را بنا به قول خود اختراع کرده مطمئنا ساختار آن ساز را از جایی اخذ کرده است که در این صورت آن ساز اختراع محسوب نمی گردد
بلکه سازی است که توسط شخصی، ساختار و یا شکل آن جهت کاربردی خاص و یا استعمال و یا بهره برداری صدایی خاص مورد ارزیابی و تغییر قرار گرفته است که نسبت دادن اختراع سازی خاص به شخصی خاص همواره مورد رد و گاهی مورد تردید قرار می گیرد.
در این رابطه و توضیحات بیشتر در خصوص ریشه شناسی این بحث می توان به کتاب جامعه شناسی هنر نوشته آریان پور مراجعه نمایید–آموزشگاه موسیقی ملودی–]
می گویند لامک به فرزند خود بسیار علاقه مند بود چون زندگی را بدرود گفت کالبد وی را از درختی بیاویخت تا تمام اجزای بدن فاسد شده از میان رفت و تنها استخوان ران و پا و دست باقی ماند.
داستان هایی درباره ساخت عود
آنگاه چوب هایی از درخت برید و به هم ارتباط داد و سینه عود را مانند ران و گردن آن را چون ساق و سرش را مثل قدم و انگشتان روده های آن را به مثابه رگ و عروق آن قرار داد و شروع به نواختن کرد و مویه و ناله سر داد….
کتاب معرفه النغمات که نسخه ای از آن در مادرید موجود است احتمالا از قرن 10 هجری بر جا مانده شکلی ابتدایی برای عود قائل شده است…
احمدبن ابی یعقوب امام فخر رازی در حدائق الانوار فیثاغورث را شاگرد سلیمان پنداشته و شرحی درباب اختراع ساز نخستین او نگاشته است.
آموزش عود کرج
روایاتی درباره عود
ظهیر سمرقندی در کتاب اغراض السیسه فی العلم الریاسه فیثاغورث را معاصر جمشید می پندارد و تاریخ اختراع بربط را به دوران او می رساند.
محمد عوفی در جامع الحکایات می نگارد:” فیثاغورث روی در دامن کوهی می رفت کشفی نمود پوسیده پوست بر روی کاسه باقی مانده چون باد در تجاویف آن می افتاد آوازی از آن بیرون می آمد آن را برداشت و ابریشمی بر آن بست بر هیات چهار طبایع آدمی.
پس از آن فکرت بر طبایع کواکب سبعه نهاد و اصوات را با یکدیگر مجانستی داد و بربط بزد…
” جلال الدین سیوطی در کتاب “الوسائل الی معرفه الاوائل” لامک بن قاین را مخترع عود و جای دیگر بطلمیوس را موجد آن می داند. مسعودی در کتاب التنبیه و الاشراف می نویسد:
” چون بطلمیوس صاحب کتاب المجسطی اسم و رسمی از عود در اثر خود نیاورده اختراع عود بعد از او عملی شده است.
ابوالغداء می گوید:
“بربط را یکی از حاکمان ایران در دوران شاپور اول اختراع کرده است. صفی الدین در رساله شرفیه عود را مشهورترین و کاملترین آلات طرب شمرده…”
نخستین کسی که از اعراب درباره بربط سخن گفته اعشی تیس معروف به صناجه العرب است که در دوران انوشیروان به مداین آمده و پس از مطالعه و بازگشت نام بسیاری از آلات موسیقی و اسامی گام ها را در اشعار خود وارد ساخته است…
آموزش عود کرج
به گفته صاحب طبقات الاطباء حارث بن کلده ثقفی که به سفارت نزد انوشیروان رفته بربط آموخته و در عربستان نواخته است.
به قول صاحب مروج الذهب نصربن حارث که نماینده اعراب نزد خسرو پرویز بوده نیز در حیره نواختن عود را فرا گرفته و عده ای از گبرکان سرود گوی را نیز خریده و با خود به مکه برده.
سائب خاتُر اولین کسی از ایرانی ها است که در مدینه عود ساخته و در مقابل نشیط فارسی که از ایران آ»ده و سرود فارسی می خوانده…
ابوالفرج اصفهانی می گوید:
عود تا زمان زلزل همان شکل سابق خود را داشته است و او نخستین کسی است که در برابر بربط ایرانی عودی از استخوان های ماهی معروف به شبوط ساخته که مورد پسند صنعتگران زمان قرار گرفته است.
بعضی از لغت نویسان گفته اند:” بربط سازی مخصوص است که باربد در دست داشته و معرب باربد است”
…بربط با نام و روش ایرانی خود به عربستان رفته و پس از مدتی با نام عود به همین صورت باز گشته است
و چون تمدن اسلامی تا مرکز قاره اروپا راه یافته مخصوصا در اسپانیا بدین ساز ایرانی توجه شده و در آن رواج پیدا کرده است.
ایتالیایی ها آن را لوتو و فرانسوی ها آن را لوت و پرتغالی ها aland و اسپانیایی ها laud خوانده اند…
وانلد بولیچ عقیده داشت که 800 سال ق م نوعی بربط در ایران معمول بوده است.
فرهنگ بریتانیا می نویسد:
بربط یک ساز کهن زهی است که از راه متون قدیم یونان و رم با آن آشنا هستیم ولی ایران مولد اصلی این ساز به شمار می آید
و در فرهنگ موسیقی رولاند دوکانده فرانسوی نوشته شده است:”لوت ارتباطی کامل با سازی ایرانی یا عربی به نام عود دارد”…
آموزش عود کرج
شهروزی مولف تاریخ الحکماء موسوم به نزهه الارواح در این باره می نویسد:
“پس از توجه ایرانی ها به دانش و حکمت در زمان شاهپور ذوالاکتاف اینان آلت عجیبه عود را اختراع کردند
که بر جمیع آلات موسیقی برتری دارد و کسی که آن را پیدا کرده از بیم آنکه مبادا او را به لهو و لعب و بطالت منسوب کنند نام خویش را مخفی کرده و این ساز در زمان بطلمیوس و نیفوماخیس وجود نداشته است
زیرا ایشان در کتب خود آنها را نکرده اند. این وسیله به وسیله اعراب به اسپانیا برده شده و از آنجا به سایر ممالک اروپا نفوذ کرده است.”
به نقل از کتاب فرهنگ سازها/حسینعلی ملاح—“…تحول تاریخ ساختمان عود به دو دوره تقسیم می شود:
نخست دوره ای که عود دسته ای طویل داشته است و به آ« پانتور می گفتند. دو هزار سال پیش از میلاد مسیح عود دسته بلند در بین النهرین اختراع می شود و سپس به مصر و یونان باستان می رود.
بعدها در ایران در ساختمان عود دسته بلند تغییراتی داده می شود و بنابر تعداد تارهای هر ساز نامی به خود می گیرد و سه تار چهارتار و پنج تار نامیده می شود.
آموزش عود کرج
عود دسته بلند
عود دسته بلند در این روزگار در عربستان تنبوری و در قرقیزستان شوروی دومبرا نامیده می شود. ساختمان ساز بالالایکای روسی ماخوذ از همین عود دسته بلند است.
و دیگر، عصری است که عود دسته ای کوتاه پیدا می کند. ابتدا هشتصد سال پیش از میلاد مسیح در ایران عود به صورت کنونی ساخته می شود.
سپس در قرن اول میلاد مسیح به هند می رود و در 206 قبل از میلاد تا 220 بعد از میلاد مسیح در عصر سلسله هان به چین نفوذ می کند و “پی ای- پاآ” نامیده می شود و اندکی بعد در ژاپن با نام “بی وا” رایج می گردد.
عود دسته کوتاه در قرن 15 میلادی به اروپا می آید و به انواع گوناگون ساخته می شود و تارهای آن به 4، 6 و 7 و 8 اضافه می شود
و در قرن 16 میلادی ساختمان عود دسته کوتاه یکنواخت و استاندارد می گردد و تعداد سیم های آن نیز به یازده رشته می رسد که ده تای آنها دوتا دوتا با هم … کوک می شدند.
” نخستین کتاب یا متد در قرن 15 برای عود نوشته شده است…
آموزش عود کرج
در قرن 18 میلادی در آلمان برای اولین بار باخ و هایدن برای عود قطعاتی نوشتند…لازم است گفته شود که گیتار اسپانیایی و کلاوسن از ساز عود گرفته شده اند”
عود و گیتار
[در این مورد که ساز گیتار از ساز عود گرفته شده است باید با احتیاط نظر داد چه اینکه در تاریخ موسیقی آکسفورد جلد 1 در خصوص ارتباط ساز گیتار با ساز کیتارا و… که قدمت آن به مصر باستان باز می گردد،
ارتباط هایی می توان پیدا کرد که این ساز هیچ گونه شباهتی با ساز عود و یا بربط چه از لحاظ لفظ و چه از لحاظ ساختار وجود ندارد و تنها با یک روایت و یا نقل از مقطع تاریخی نمی توان به راحتی درباره ارتباط عود و گیتار سخن گفت.
لازم به ذکر است در بخش سازشناسی تنها به نقل قول از کتب و مراجع در این خصوص پرداخته خواهد شد و از نقد در مورد مطالب تا جای امکان چشم پوشی می گردد
و تنها در جایی چون مقطع کنونی نوشتار که در خوانندگان این بخش باعث تناقض و یا گمراه شدن گردد اقدام به قلم می گردد—آموزشگاه موسیقی ملودی—]
تفاوت نوازندگی
تفاوت نوازندگی مردمان مشرق زمین و اروپاییان در این است که در غرب تارهای عود با سرانگشتان دست راست نوازنده به اهتزاز می آیند
در صورتی که شرقیها با مضرابی از جنس بال مرغان درشت جثه بر تارها زخمه می زنند.
آموزش عود کرج
فرهنگ موسیقی ریمان ص 779 ضمن بر شمردن چگونگی تلفظ نام این ساز در کشورهای گوناگون نام عود را به لاتین چنین ثبت کرده است:
“تستودو- چلوس- همیس فائه ریوم- لوتینا” و سپس نوشته است: یک ساز رشته ای باستانی است که مستقیما با سر انگشت نوازنده تارهای آ« به اهتزاز می آید و مانند گیتار و ماندولین مضراب جداگانه ندارد”
نخستین بار
نخستین بار در یک نقش برجسته مصری این ساز دیده شده و سپس به عنوان ساز محبوب اعراب شناخته شده است.
اروپاییها از طریق اسپانیاییها با این ساز آشنا شده اند. از قرن 15 تا 17 عود نقش بسیار بزرگی در موسیقی ایفا کرده است”
با اشاره بر روی لینک زیر به منوی ساز شناسی بازگردید
آموزشگاه موسیقی در گوهردشت کرج
با ما از طریق لینک زیر در تماس باشید
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.