کمانچه
آموزش کمانچه کرج
آموزش کمانچه در کرج در آموزشگاه موسیقی ملودی. در ادامه توضیحاتی در مورد ساز شناسی ارائه خواهد شد.
آموزش کمانچه و ساز شناسی کمانچه
در صورتی که با تلفن همراه وارد شدید، جهت اجرای فایل صوتی بر روی listen in browser بر روی ابزار صوتی در پایین اشاره نمایید
کلاس کمانچه و ساز شناسی
کلاس کمانچه و ساز شناسی. کمانچه سازی است از خانواده آلات موسیقی رشته ای مقید که با کمانه یا آرشه نواخته می شود.
این ساز و رباب از یک ریشه هستند. اعراب به تمام سازهایی که با کمانه یا آرشه نواخته می شوند “مجرورات” یا “مجروره” می گویند.
عبدالقادر مراقه ای در مقاصد الالحان ص 132 نوشته است:
“..و اما کمانچه و آن از آلات مجروره است و بعضی کاسه آن را از پوست جوز هندی سازند
از موی اسب بر آن وتر بندند و بعضی دیگر کاسه آن را از چوب تراشند و بر آن وتر از ابریشم بندند و البته بر روی آن پوستی کشند که آن پوست دل گاو باشد…و آن را به کمانه در عمل آورند.”—به نقل از کتاب فرهنگ سازها/حسینعلی ملاح—
آموزش کمانچه کرج
ساختمان ساز کمانچه
ساختمان این ساز چنانکه ابن غیبی نیز گفته است تشکیل می شود از:
1- یک کاسه طنینی(از چوب- فلز-جوز هندی- نارگیل- کدو و جز
2- روی کاسه کمانچه پوست گاو پوست بز- پوست آهو و پوست ماهی و مانند اینها کشیده می شود.
3- دسته نسبتا درازی دارد که پرده بندی نشده است.
4- در انتهای کاسه پایه ای کوتاه از جنس فلز و احتمالا از جنس چوب نصب می کنند که نوازنده آن قسمت را روی ران خود و یا روی زمین می گذارند تا بتواند به راحتی نوازندگی کند.
5- به چوبی هلالی شکل و یا منحنی و یا به صورت کمان یک دسته موی اسب بسته اند که نوازنده به جای زخمه زدن بر تارها این کمانه یا آرشه را بر سیم ها می کشد.
از همین روست که این ساز را کمانچه می نامند.
تاریخچه کمانچه
تاریخچه کمانچه. سابقه تاریخی کمانچه به روزگاران بسیار دور می رسد. پاره ای از محققان این ساز را رباب از یک خانواده دانسته اند. زاکس معتقد است که تا قرن دهم و یازدهم میلادی رباب سازی بوده که کمانه نداشته و با مضراب نواخته می شده است.
فارمر نیز بر این عقیده است که رباب وقتی به ایران آمد تغییر شکل داد و کمانه یا آرشه به آن افزوده شد و چون تارهایش با کمانی کوچک به اهتزاز می آمد نام کمانچه به خود گرفت.
همین ساز است که از طریق اعراببه اروپایی ها معرفی شد و مبنای پیدایی سازهای آرشه ای یا کمانی مانند ربک- ویلن- ویولا و ویلن گشت.[در این مورد باید با احتیاط نظر داد-آموزشگاه موسیقی ملودی]
آموزش کمانچه کرج
کمانچه در دیگر نقاط جهان
ساز کمانچه یا همین صورت و هیئت به نواحی مختلف گیتی سفر کرده و با همین نام با اندکی اختلافی رایج شده است.
اعراب به آن کمنجه یا کمانجه می گویند.
ذیل صفحه 800 موسیقی کبیر اثر فارابی شارح کتاب نوشته است:
” رباب یک ساز رشته ای مشهور و بسیار قدیمی است که امروزه چندان رایج نیست. قدیمی ترین نوع آن رباب مصری است که اروپاییها بدان کمانجه عجوز می گویند و آن سازی است که کاسه طنینی تقریبا بیضی شکلی دارد و بر روی دهانه آن پوست نازکی کشیده شده است.
این ساز دو رشته دارد و با کمانه نواخته می شود… این ساز از طریق اندلس به اروپاییها معرفی شده و در آنجا از نظر چگونگی ساختمان تغییراتی پیدا کرده و در قرن 17 میلادی به ویولا تبدیل گردیده است”[ایضا]
آموزش کمانچه کرج
جوزه در بغداد
…نوعی کمانچه در بغداد متداول است که به آن جوزه می گویند. این کمانچه کاملا شبیه سازی است که تصویر آن در موسیقی کبیر فارابی آمده است. تنها تفاوت چهار رشته ای بودن کمانچه جوزه است. طول این ساز 66 سانتیمتر است…–/موسیقی در جهان اسلام ص 48/
در هندوستان سازی را کمیچه می نامند که شکل ظاهر آن شبیه عود است و دارای سه رشته سیم است و با کمانه یا آرشه نواخته می شود.–/ایضا/
کمانچه ای که در تایلند رایج است دو رشته سیم دارد و به آن ساو سام سائی می گویند.
کمانچه در سراسر ایران
کمانچه سازی است که نواختنش در سراسر ایران رایج است. در آذربایجان ایران- آذربایجان شوروی- گرجستان- داغستان و ارمنستان نیز با همین نام و با همین صورت متداول است. دذر پاره ای از نقاط این ساز سه رشته سیم و در بهضی جاها چهار رشته سیم دارد.
در آذربایجان ایران کمانچه یکی از سازهای محبوب مردم است. در ارکستر آذربایجانی نقش ویلن را ایفا می کند. چوبی که در ساختمان این ساز به کار می رود از درخت گردو و درخت زردآلو تهیه می شود. پوست ماهی بر دهانه کاسه طنینی آن می کشند…”
به نقل از بهروز وجدانی
—به نقل از کتاب فرهنگ موسیقی ایران/ بهروز وجدانی—“… تنبوری که اکنون به کمانچه مشهور است”/نفایس الفنون فی عرایس العیون
“نام این ساز در عربی به صورت کمنجا یا کمنجه به کار رفته و ساز چندان مشهور بوده که نام آن در شعر شاعران عرب نیز آمده است. امروزه نیز در کشورهای عربی ویلن را کمان می گویند”/امام شوشتری ایران گهواره دانش و هنر
آموزش کمانچه کرج
“ابن فقیه نخستین کسی است که در اوایل سده سوم هجری در آثار خود از کلمه و ساز کمانچه نام می برد و می گوید این ساز در نواحی مصر و سند مورد استفاده بسیار بوده است”/مهدی فروغی-مجله موسییقی شماره 9 اردیبهشت 1336/
کامل ترین رباب
…”یکی از بهترین و کاملترین انواع رباب دارای کاسه ای کروی شکل است یعنی بدنه یا کاسه ساز را از چوب بصورت یک کره مجوف می سازند و یا این که پوست نارگیلی را می تراشند و صیقل می زنند و در روی سوراخ دهنه آن پوست می کشند و بکار می برند.
دسته آن نیز گرد است و از چوب ساخته می شود و دارای پایه آهنی است ولی ممکن است که پایه نداشته باشد این نوع رباب در بسیاری از کشورهای مجاور ایران و مخصوصا در شبه قاره هند به نام کمانچه معروف است”مهدی فروغ- مداومت در اصول موسیقی ایران
از سایت pinterest آموزشگاه موسیقی ملودی کرج نیز دیدن نمایید
“این ساز چون روی کاسه اش پوست کشیده شده و خرک روی پوست قرار دارد در اثر تغییر هوا صدای آن هم عوض می شود
ولی از آن جا که پوست کمانچه کلفت تر از تار است حرارت و رطوبت کمتر در آن تاثیر می کند.
کمانچه و ویولن
صدای کمانچه کمی تو دماغی است وقتی ویلن به ایران آمد چون دارای چهار سیم بود کمانچه کش ها هم یک سیم آخر را به تقلید ویلن اضافه کردند و چون طرز نواختن خیلی شبیه به ویلن بود کمانچه کش ها معلم ویلن شدند”/شرگذشت موسیقی ایران بخش اول
آموزش کمانچه کرج
“…بعضی ربابی را که با کمان نواخته می شد اولین شکل کمانچه تصور می کنند. در نقاشی های کاخ چهل ستون در اصفهان در تابلویی نوازنده کمانچه هم دیده می شود.
قاجار و کمانچه
در دوره قاجار این اسز اهمیت زادی داشته است. کمانچه از نظر داشتن حدود صوتی خاص و همچنین حدود و امکانات وسیع فنی بیشتر از سازهای دیگر ایرانی مورد توجه بوده
و از مدت ها پیش این ساز سردسته سازهای دیگر به شمار می رفته است و متاسفانه چندی است که اکثر نوازندگان سازهای کمانی این ساز را که از هر لحاظ دامنه و زنگ آن با تار و سنتور و سازهای دیگر ملی موافق است رها کرده و در همنوازی ویلن را به جای آن بکار می برند….
کمانچه های قدیم
کمانچه های قدیم را معمولا با صدف کاری و خاتم کاری زینت می داده اند.
آموزش کمانچه کرج
کاسه این ساز از خارج صاف و صیقل داده شده و به شکل کره مجوفی است که یکی از مدارهای آن را با صفحه قطع کرده و روی کاسه را پوست کشیده اند.
پوست روی کاسه کلفت تر از سایر قسمت هاست و ازین جهت کمتر تحت تاثیر رطوبت و گرما قرار می گیرد…
تغییرات امروزی
به تازگی در روی دسته دو حفره ایجاد کردده اند که در تقویت صدا و ایجاد طنین بیشتر موثر است. زیر کاسه میله ای آهنی است که از کاسه گذشته و به دسته مربوط می شود و پایه آن را تشکیل می دهد.
تا چندی پیش این ساز دارای تار ابریشمی بود ولی چون هم صدای آن بم بود و هم هنگام کوک پاره میشد ازین جهت سیم را به جای آن انتخاب کردند زیرا سیم فولادی پردوامتر و با صرفه تر است
و در برابر رطوبت و آ و هوا و عرق دست و غیره کمتر تغییر می کند و زود هارمونیک های خود را از دست نمی دهد.
آموزش کمانچه کرج
از اساتید آموزشگاه موسیقی ملودی بیشتر بدانید
انتخاب سیم
البته باید در انتخاب سیم دقت زیادی نمود زیرا سازهای ملی در برابر کم و زیاد بودن قطر سیم ها بی اندازه حساس اند و اگر قطرهای گوناگون سیم ها هماهنگ با ساختمان ساز نباشد واکنش هایی در آن پدید می آورد که از ارزش صدایی آن کاسته می شود.
در حال حاضر سیم های ماندولین را در کمانچه به کار می برند. کمانچه مانند ویلن 4 سیم دارد و آن را مانند ویلن نیز کوک می کنند.
اجزای دیگر
آرشه یا کمان آن از چوبی باریک درست شده که تارهای آن از موی اسب است و به وسیله دو حلقه گرد فلزی که به چوب اتصال دارد بسته شده است.
در قدیم پایه کمانچه را در طرف چپ روی زمین قرار می دادند ولی اکنون در انتهای پایه فلز خمیده و سطح دیگر اضافه کرده اند که آن را بالای زانوی چپ قرار می دهند.
نگاه داشتن کمانچه در دست به آسانی انجام پذیر می باشد. انگشت های دست چپ روی دسته تکیه دارد. پل یا خرک کمانچه بسیار ساده است و آن را از چوب عناب یا شمشاد انتخاب می کنند.
پل در حقیقت مرکز ساز و جایی است که ارتعاشات حاصله از کشیدن کمان در آن متمرکز و سپس به تمام قسمت ها می رسد.
آموزش کمانچه کرج
معمولا آن را عمود برر صفحه پوستی و کج می گذارند. لبه بالای خرک انحانی متناسبی دارد و معمولا برای به دست آوردن صدای بم و تو دماغی آن را متناسب با وضع کاسه می کنند.
جابجایی خرک بسیار مهم و در ایجاد صداهای مختلف موثر است.
جنس چوب
چوب کاسه از جنس گردو و افرا بوده و معمولا برای ساختن آن قطعات چوب را طوری به هم متصل می کنند که کوچکترین خطی در میان آن ها به چشم نمی خورد”/شهمیری- صداشناسی موسیقی/
نوازندگان ترکمن به کمانچه قیچاق می گویند. قیچاق سه سیم دارد و اندازه آن نیز از کمانچه های رایج کوچکتر است.
جنس کاسه در گذشته از کدو با رویه پوست آهو بود در صورتی که کمانچه های کنونی از چوب درخت توت ساخته می شوند.”
با اشاره بر روی لینک زیر به منوی ساز شناسی بازگردید
آموزشگاه موسیقی ملودی
از بخش بلاگ آموزشگاه موسیقی ملودی نیز دیدن نمایید
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.