ریتم ترکیبی

ریتم و بررسی آن

• ریتم ترکیبی – کسر میزان ترکیبی:

نحوه محاسبه کسر میزان ترکیبی متفاوت از کسر میزان ساده بوده و حتی در اجرا نیز این تفاوت مشهود است.

کسر میزان ترکیبی تعریفی داشته که ابتدا در زیر به تعریف آن سپس به بررسی آن می پردازیم.

• تعریف:

هرگاه به هر ضرب میزان ساده(با هر واحد ضربی)، نصف ارزش همان ضرب را به همان ضرب اضافه کنیم، و ارزش اضافه شده توامان در همان ضرب اصلی اجرا شود، آن میزان تبدیل به ترکیبی خواهد شد.

• بررسی ریتم ترکیبی:

اولین نکته ای که در کسر میزان ترکیبی باید ملاک عمل قرار داد، این است که تمامی کسر میزان های ترکیبی مانند کسر میزان های ساده، دو ضربی، سه ضربی و چهار ضربی هستند. چرا که کسر میزان های ترکیبی به نوعی از کسر میزان خود گرفته شده اند.

دومین نکته گرفتن ارزش زمانی اضافه شده توامان با ضرب اصلی ریشه است.

برای بهتر متوجه شدن این نوع از کسر میزان لازم می نماید تا تعریفی خارج از کسر میزان صورت گیرد که  “نقطه در سمت راست نت “است که هرگاه نقطه در سمت راست نتی قرار گیرد نصف ارزش آن نت به خود آن نت اضافه می گردد.

مثلا:

به مثال بعد توجه نمایید:

همانطور که در مثال بالا مشاهده می نمایید، به هر ضرب میزان ساده ما که در اینجا دو چهارم می باشد(که هر ضرب معادل با یک سیاه است) نصف ارزش همان ضرب یعنی چنگ(نصف سیاه چنگ می باشد)اضافه شده است، که توسط یک سیاه نقطه دار به صورت توامان به نمایش در آمده است. چون طبق تعریف کسر میزان ترکیبی ارزش اضافه شده هر ضرب، به خود آن ضرب اضافه شده است لذا ارزش اضافه شده نه به صورت ضربی مستقل و یا چسبیده به ضرب بعدی بلکه توامان با ضرب اصلی خود اجرا می گردد.

عدد سه دوم که در مثال بالا آورده شده است عددی ثابت است که برای تبدیل کسر میزان ساده به ترکیبی و بالعکس آن به کار می رود. در صورتی که کسر میزانی ساده را ضرب در عدد ثابت سه دوم کنیم کسر میزان ترکیبی آن به دست می آید و برای اینکه بدانیم کسر میزان ساده یک کسر میزان ترکیبی چه است، کسر میزان ترکیبی را بر سه دوم تقسیم می کنیم.

نکته

نکته ای که در ضرب گیری میزان و ریتم ترکیبی باید به آن توجه نمایید این است که در مثلا کسر میزان دو چهارم، هر سیاه یک ضرب است اما در کسر میزان ترکیبی آن، هر سیاه نقطه دار یک ضرب است که با توجه به این برآیند، شش هشتم نیز در هر میزان دو ضرب دارد اما هر ضرب آن یک سیاه نقطه دار است(در مثال بالا). پس کسر میزان شش هشتم یک کسر میزان ترکیبی دو ضربی است و نباید آن را شش ضربی محسوب کرد.

تعریف کلی:

پس هر گاه کسر میزانی ترکیبی مانند شش هشتم را بخواهیم تعریف کنیم، می گوییم: شش هشتم کسر میزانی ترکیبی و دو ضربی است که هر ضرب آن یک سیاه نقطه دار است.

مثال هایی دیگر:

نه چهارم کسر میزانی است ترکیبی و سه ضربی که هر ضرب آن یک سفید نقطه دار است.

دوازده شانزدهم کسر میزانی است ترکیبی و چهارضربی که هر ضرب آن یک چنگ نقطه دار است.

با دیگر انواع کسر میزان و با واحد ضرب های گوناگون نیز همین رابطه برقرار خواهد بود.

در مثال های بالا سعی شده است تا تنوع مثالی از کسر میزان ترکیبی با واحد های ضرب گوناگون آورده شود. همانطور که در مثال ها دیده می شود، از آنجا که کسر میزان ترکیبی از کسر میزان ساده گرفته و گسترش پیدا کرده و فرمی جدید در نحوه اجرای ریتم را ارائه می دهد، لذا کسر میزان ترکیبی نیز مانند کسر میزان ساده تنها به دو، سه و چهار ضربی تقسیم می شود.

• نحوه شناسایی کسر میزان و ریتم ترکیبی:

هرگاه یکی از اعداد 6-9-12 در صورت کسر میزان قرار داشت آن کسر میزان ترکیبی خواهد بود و به ترتیب دو ضربی- سه ضربی و چهار ضربی شمرده خواهند شد.

• نحوه اجرا:

همواره باید توجه داشته باشید که کسر میزان ترکیبی به لحاظ متفاوت بودن ساختار ریتمیک آن، از لحاظ اجرایی نیز متفاوت خواهد بود. اگر بخواهیم به مثالی حسی و ساده در این خصوص اشاره کرد، کسر میزان ساده معمولا کسر میزانی خشک و با شمارشی مقید و کاملا تقسیم پذیر به فواصل قابل اندازه گیری عینی هستند اما کسر میزان ترکیبی کسر میزانی نرم و با شمارشی همراه است که به صورت عینی و ظاهری در ضرب قابل اندازه گیری نیست و این امر گرفتن مقیاس هایی درست از اجزای ریتم ترکیبی را مشکل می نماید.

برای بیانی روشنتر به مثال اول یعنی کسر میزان دو چهارم و شش هشتم می پردازیم. اگر به کسر میزان دو چهارم نگاه کنید خواهید دید که سیاه واحد ضرب است لذا در صورتی که معادل هر سیاه دو عدد چنگ قرار دهیم، هر چنگ معادل با یک دوم ضرب خواهد بود چرا که هر چنگ یک دوم سیاه است که هر سیاه یک ضرب است. پس هر چنگ می تواند یا در برگشت و یا در رفت ضرب(پا) قرار گیرد. و دولاچنگ در یک چهارم ضرب و سه لاچنگ در یک هشتم ضرب و … .

همانطور که دیده می شود، ارزش های زمانی در ریتم ساده می تواند به صورت عینی و لمسی محقق شده و آنالیز گردد اما در ریتم ترکیبی چنین حالتی به صورت عینی و لمسی که در ریتم ساده بدست آمد بسختی امکان پذیر خواهد بود. به مثال صفحه بعد توجه کنید:

ادامه

همانطور که دیده می شود در کسر میزان شش هشتم که کسر میزانی ترکیبی است، سه عدد چنگ در یک ضرب جای می گیرد که زمان بندی چنگ را به یک سوم ضرب تقلیل می دهد(چرا که هر چنگ برابر با چنگ دیگری است و از آنجا که توامان هر سه چنگ باید در یک ضرب اجرا گردد هر چنگ در یک سوم ضرب باید اجرا گردد)، لذا در گرفتن ضرب(پا) مهار و تقسیم حرکت رفت و برگشت ضرب به یک سوم بسیار سخت خواهد بود و به نوعی غیر قابل اجرا . برای حل این مشکل از روشی می توان استفاده کرد که شبیه سازی ریتم ترکیبی را به صورت عینی، میسر و دقیق می سازد.

از اساتید آموزشگاه موسیقی ملودی بیشتر بدانید

روش

مثلثی متساوی الاضلاع را در نظر بگیرید که هر چنگ را می توان به یک ضلع آن اختصاص داد، شروع ضرب و شمارش سر ضرب شما(جایی که ضرب آغاز می گردد) راس این مثلث خواهد بود پس در کسر میزانی مانند شش هشتم شما دو مثلث که مثلث اول برای ضرب اول و مثلث دوم برای ضرب دوم می باشد را در نظر می گیرید. سپس هر چنگ را به هر ضلع مثلث اختصاص داده و در صورت رعایت زمانبندی کاملا مساوی بین هر ضلع مثلث دیده خواهد شد که سر ضرب بعدی بر چنگی خواهد افتاد که شروع ضرب بعدی می باشد.

برای رعایت دقیق تر این مسئله به هر چنگ یک شماره اختصاص می دهید مثلا برای چنگ اول شماره یک و تا چنگ آخر که شماره شش باشد و به ترتیب:1-2-3/4-5-6 و اگر هر شماره را که به مثابه یک چنگ است در نظر بگیریم پس شماره 1(چنگ اول و سر ضرب اول) و شماره 4 (چنگ چهارم و سر ضرب بعدی) خواهد بود فقط باید دقت نمایید که به دلیل برابر بودن ارزش زمانی چنگ ها با یکدیگر، از مکث و تاخیر بین شماره 3 و شماره 4 پرهیز گردد و همان فاصله زمانی که برای فاصله شماره 1 و 2 ( چنگ اول و دوم) رعایت شده است از شماره 3 به 4 (سومین چنگ به چهارمین چنگ)نیز رعایت شود.

به مثال زیر دقت نمایید:

در باقی انواع دیگر ریتم ترکیبی نیز همین رابطه برقرار خواهد بود مثلا در نه شانزدهم، سه مثلث داریم که هر ضلع مثلث یک دو لاچنگ است( چرا که نه شانزدهم کسر میزانی است ترکیبی و سه ضربی که هر ضرب آن یک چنگ نقطه دار است و از آنجا که هر چنگ نقطه دار شامل سه عدد دو لاچنگ است پس هر ضلع مثلث یک دو لاچنگ خواهد بود)

در دیگر مواردی که شامل خرد شدن اجزای ضرب می گردد، از درخت تقسیمات استفاده کرده و در هر ضلع مثلث، اجزای همان واحد را قرار خواهیم داد مثلا در همان مثال شش هشتم اگر به جای چنگ اول، دو عدد دولاچنگ داشته باشیم، از آنجایی که هر چنگ شامل دو عدد دولاچنگ می باشد پس در ضلع اول مثلث باید دو دولاچنگ و… خوانده شود.

به مثال بعد توجه نمایید.

• ضرب های قوی، نیمه قوی و ضعیف در کسر میزان ترکیبی:

ضرب های قوی و نیمه قوی و ضعیف در ریتم ترکیبی. به مانند ریتم ساده می باشد. و اگر ریتم ترکیبی ما دو ضربی باشد ضرب اول قوی و ضرب دوم ضعیف و اگر سه ضربی باشد ضرب اول قوی و ضرب دوم و سوم ضعیف و اگر چهار ضربی باشد ضرب اول قوی ضرب دوم ضعیف ضرب سوم نیمه قوی و ضرب چهارم ضعیف خواهد بود. و رعایت قوانین مربوط به این بخش به مانند کسر میزان ساده خواهد بود.

از pinterest آموزشگاه موسیقی ملودی نیز دیدن نمایید

آموزش گیتار در کرج گوهردشت در آموزشگاه موسیقی ملودی