برگرفته از کتاب تئوری موسیقی نوشته پرویز منصوری/ گام ماژور با احتساب نت همنام آخر هشت نت دارد و فاصله های میان درجه های متوالی متشکل از پنج پرده و دو نیم پرده بر اساس الگوی زیر تنظیم شده است. از چپ به راست عبارتند از:
در گام ماژور دریف فاصله های میان درجه ای همواره تغییر ناپذیر باقی می ماند. به این معنی که هنرگاه جای پرده ها و نیم پرده ها تغییر کند ممکن است که الگوی به دست آمده دیگر متعلق به این گام نباشد….
این گام را همانند همه گام های دیگر البته می توان از هر نت دیگر نیز آغاز کرد ولی در هر حال باید فاصله میان درجه ها طبق الگوی ثابت مرتب شود…[لذا برای هماهنگی این الگو از دیز و بمل استفاده کرده و نتی که دلیل این تناقض است را نیم پرده بالا یا پایین برده تا فواصل مطبوع گام بزرگ یا همان ماژور ایجاد گردد]
هرگاه الگوی این گام به دقت بررسی شود دو تکه همانند و برابر در آن دیده می شود.
در تئوری موسیقی هر تکه را دانگ یا تتراکورد می نامند. در زیر دو گام دو بزرگ و فا بزرگ را مقایسه کنید:
از این مقایسه در می یابیم که دانگ اول گام دو بزرگ بر دانگ دوم گام فا بزرگ کاملا منطبق است. با یک محاسبه ساده می توان به علت این انطباق پی برد:
1- هر گام بزرگ متشکل از دو دانگ همانند با الگوی پرده پرده نیم پرده است بنابراین:
2-دانگ اول هر گام بزرگ می تواند خود دانگ دوم گام بزرگ و معین دیگری باشد
3- و نیز دانگ دوم هر گام بزرگ می تواند دانگ اول گام بزرگ دیگر باشد.
…
[حال با توجه به مطالب فوق و شکل زیر می توان به ترتیب نحوه اضافه شدن دیزها را بر اساس قوانین گام ماژور، در سرکلید مشاهده کرد]
بر همین اساس ولی در جهت معکوس بر تعداد بمل ها افزوده می شود.
گام هایی که تنها یک نشانه تغییر دهنده با هم اختلاف دارند گام های همسایه خوانده می شوند.
و در نهایت ترتیب تمامی دیزها و بمل ها بنا بر شکل زیر حاصل می شود:
[برای پیدا کردن تونیک(درجه اول گام) ماژور از روی سرکلید مراحل زیر را دنبال کنید:
1- گام دو ماژو ر از قاعده توالی ها استثنا و فاقد سرکلید است
2- گام فا ماژو ر از قاعده توالی ها استثنا و تنها یک سی بمل در سرکلید دارد
3- اگر به جز استثناهای بند 1 و 2 به توالی دیزها برخورد کردیم کافی است نیم پرده از آخرین علامت دیز بالاتر رفته تا به تنیک گام برسیم به عنوان مثال سرکلید بر اساس توالی دیزها فا دیز دو دیز است لذا از دو دیز که در اینجا آخرین علامت دیز ما می باشد نیم پرده بالاتر رفته و به نت سل خواهیم رسید. نت سل تنیک ما خواهد بود و یا این سرکلید متعلق به گام سل ماژور است
4-اگر به جز استثناهای بند 1 و 2 به توالی بمل ها برخورد کردیم کافی است که بمل ما قبل آخر را لحاظ کرده و همان را تنیک گام بنامیم به عنوان مثال سرکلید بر اساس توالی بمل ها علائم سی بمل می بمل لا بمل را نشان می دهد. آخرین بمل می بمل است لذا بمل قبل از آن ملاک عمل ما خواهد بود که در اینجا می بمل است. تنیک ما می بمل ماژور است و یا این سرکلید متعلق به گام می بمل ماژور خواهد بود
برای پیدا کردن سرکلید از روی تنیک گام ماژور مراحل زیر را دنبال کنید
1- موارد استثنا دو ماژور و فا ماژور از این قاعده مستثنا هستند لذا این دو گام و علائم آن باید حفظ شوند
2- اگر تنیک ما دیز و یا بکار بود مانند فادیز ماژور و یا سل ماژور از توالی دیزها باید اعمال نظر کنیم
3- اگر تنیک ما بمل بود مانند لا بمل می باید از توالی بمل ها اقدام کنیم
4- اگر بند دوم همین بخش مد نظر بود می باید نیم پرده از تینک گام ماژور پایینتر آمده تا به آخرین علامت دیز رسیده و سپس توالی دیزها را تا نت مذکور ادامه می دهیم. به عنوان مثال سرکلید رماژور مد نظر است. چون تنیک رماژور بکار است لذا از توالی دیزها اقدام می نماییم. ابتدا نیم پرده از نت ر پایین آمده و به نت دودیز خواهیم رسید سپس توالی دیزها را آنقدر ادامه می دهیم تا به دو دیز برسیم پس سر کلید ما برای گام ر ماژور خواهد بود: فا دیز دو دیز
5- اگر بند سوم همین بخش مد نظر بود می باید توالی بمل ها را آنقدر ادامه دهیم تا به تنیک گام ماژور مذکور رسیده و سپس بر اساس توالی بمل ها یک بمل دیگر به سرکلیدمان اضافه می کنیم. مثلا سرکلید گام لا بمل ماژور مد نظر است. ابتدا توالی بمل ها را تا لا بمل ماژور ادامه داده که نتیجه خواهد شد: سی بمل می بمل لا بمل– حال یک بمل دیگر به همین روند اضافه می کنیم که نتیجه نهایی می شود: سی بمل می بمل لا بمل ر بمل]
تماس بگیرید!