گام

ت

گام توالی هشت نت موسیقی است که به ترتیب طبیعی دنبال یکدیگر قرار گیرد. چون عده نت های موسیقی هفت است همیشه نت هشتم گا م اسم نت اول گا م را خواهد گرفت. گا م دارای هشت درجه است(خالقی – نظری به موسیقی بخش اول)

هشت نت معین که بطور متصل به هم مربوط باشند تشکیل گا م را می دهند(یک اکتاو) بدیهی است که نت هشتمی تکرار نت پایه است. مشروط بر این که فرکانس آن دو برابر یا نصف نت مبنا باشد. گا م از نظر موسیقی قالب های معینی است که آهنگساز ایدده خود را به وسیله آن بیان می کند و انتخاب و چگونگی آن بسته به نظر آهنگساز می باشد(شهمیری- صدا شناسی موسیقی)

چون یونانی ها هفت نغمه داشتند که با حروف تهجی نوشته می شد و حرف هفتمی گاما بود مجموع را گا م نهادند(مخبرالسلطنه هدایت – مجمع الادوار)

تفاوت گام و مقام

فرق اساسی مقام و گام این است که گا م در درجه اول از تقسیم فاصله یک اکتاو به دست می اید و این در تمام گا م ها شرط اصلی است. در حالی که حدود مقام ها مشخص نیست و می توانند کمتر یا بیشتر از یک اکتاو باشند. معمولا صداهای اصلی کمتر از یک اکتاو هستند و کل صداها بیشتر از یک اکتاو صداهای “بیشتر از یک اکتاو” به این معنی است که فواصل در اکتاو اول با فواصل در اکتاو دوم اختلاف دارند.

فرق اساسی دیگر این که نقش صداها در گا م از روی خاصیت هارمونیک صداها یا تناسب فرکانس صداها در روند ملودی تعیین کننده نقش صداها در گا م جنسیت صدا است. فرق گا م و مقام این است که گام مصالح سازندگی موسیقی غربی و مقام مصالح سازندگی موسیقی شرقی است یکی از فرق های اساسی این دو نوع موسیقی است(خسرو جعفر زاده- کتاب ماهور شماره 3 مقاله راست پنجگاه)

بخش فوق برگفته از کتاب فرهنگ موسیقی ایرانی نوشته بهروز وجدانی است. در ادامه به تعریف گام برگرفته از کتاب تئوری موسیقی نوشته پرویز منصوری می پردازیم:

ادامه تعریف گام

گا م عبارت است. از تعدادی اصوات پی در پی که با فاصله معین و حساب شده به دنبال هم قرار گیرند. و آخرین نت آن هنگام بالایی نت اول باشد. بنابراین در هر گام آنچه اهمیت دارد تعداد اصوات پیاپی و نیز فاصله میان آنها است و این عوامل است که نوع گام را تعیین می کند. اصوات معین و پی در پی را درجه های گا م می نامند. [در موسیقی کلاسیک غربی] گا م ها از هر نت که آغاز شوند به دو گروه کلی تقسیم می شوند: 1- گام های کروماتیک 2- گام های دیاتونیک[گا م کروماتیک توالی 13 نت و گا م دیاتونیک توالی 8 نت متوالی است با این توضیح که نت انتهایی این گام ها اکتاو نت ابتدایی خواهد بود]پایان نقل قول

به طور کلی گا م را می توان این گونه نیز تعریف کرد. گام عبارتست از توالی چندین نت (بسته به نوع گام همانطور که در بالا ذکر گردید می تواند متفاوت باشد). که فاصله خاصی فی مابین درجات آن برقرار است و قانون آن ثابت بوده. و در صورت تغییر نوع و کیفیت گام دچار تغییر و دگرگونی خواهد شد.

تقسیم بندی گا م های موسیقی کلاسیک غربی:

گا م کروماتیک به دو دسته : 1- کروماتیک ملودیک 2- کروماتیک هارمونیک تقسیم بندی می گردد

گا م دیاتونیک به دو دسته اصلی : 1- ماژور 2- مینور تقسیم بندی می گردد

مینور از دسته گام های دیاتونیک خود به سه جزء دیگر تقسیم بندی می گردد. به نام های: 1- مینور تئوریک یا نسبی 2- مینور هارمونیک 3- مینور ملودیک

از بخش ساز شناسی نیز دیدن نمایید

از اینستاگرام آموزشگاه موسیقی ملودی نیز دیدن نمایید

آموزشگاه موسیقی در کرج گوهردشت